Bu Sovyet tatili, işçi dayanışmasıyla ilişkisini kaybetmiş olabilir, ancak daha önemli olan, ilkbaharın başındaki birkaç günlük izin ideolojisi asla ölmeyecek.
Bugün Rusya’da 1 Mayıs, üç ya da dört gün (hatta bu yıl olduğu gibi beş gün), yazlık geziler, barbeküler ve parası yetenler için yurtdışı uçuşlarının tadını çıkarmakla ilgili – bir tür ülke çapında yıllık izin. Ancak geçen yüzyılın başında işler çok daha zordu. İşçiler, genellikle boyunlarına bir kurşun sıkma riskini göze alarak adil çalışma koşulları talep etmek için 1 Mayıs gösterilerine gittiler.
İşçilerin gazabı günü
Haymarket olayı, uluslararası işçi hareketini çileden çıkardı ve işçilerin hakları için mücadelesini çok daha şiddetli ve acımasız hale getirdi.
1 Mayıs, Chicago, Illinois, ABD’deki Haymarket Meydanı’ndaki trajediden sonra Uluslararası İşçi Bayramı oldu. Mayıs 1886’nın başlarında, Chicago ve diğer ABD şehirlerinde sekiz saatlik bir çalışma günü talep eden gösteriler düzenlendi. Bugün çok kolay görünebilir, ancak 19. yüzyılın sonlarında birçok iş adamı, işçilerin uyuma hakkı olduğuna inanmıyordu.
Tarihçi William J. Adelman , “Illinois, Amerika Birleşik Devletleri ve hatta dünyadaki hiçbir olay emeğin tarihini Chicago Haymarket Olayı’ndan daha fazla etkilemedi” diye yazdı . 4 Mayıs’ta şiddetli bir çatışmada dört işçi ve yedi polis öldü, ardından yerel bir mahkeme, suçlulukları tüm makul şüphenin ötesinde kanıtlanmamasına rağmen beş eylemciyi darağacına gönderdi. Üç yıl sonra, İkinci Enternasyonal, dünyanın dört bir yanındaki sendikalardan delegelerin katıldığı Paris’te bir araya geldi ve 1 Mayıs’ı Chicago’da ölenlerin onuruna İşçi Bayramı olarak tanıdı.
Chicago’dan Rusya’ya
Rus ressam Boris Kustodiev tarafından resmedilen 1 Mayıs 1906 gösterisi.
20. yüzyılın başında işçi hareketinin henüz emekleme döneminde olduğu Rusya’da, işçiler ve yetkililer arasındaki mücadelenin çoğu zaman ölümcül sonuçları oldu. Her 1 Mayıs’tan önce, özellikle 1905 devriminden sonra, hükümet kitle grevlerinden ve polise yönelik saldırılardan korktu ve ağır güvenlik önlemleri aldı. Bu arada devrimciler bu fırsatı işçileri patronlarına ve çara karşı ayaklanmaya çağırmak için kullandılar.
Rus İmparatorluğu’nda 1 Mayıs elbette bir tatil değildi. Fabrika sahipleri, o gün devamsızlık nedeniyle işçileri işten çıkarmakla tehdit etti. Bununla birlikte, tehditler kulak ardı edildi ve Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesine kadar Mayıs gösterileri, grevler ve sekiz saatlik işgünü talepleri ve otokrasinin devrilmesi talepleri giderek daha yüksek sesle arttı.
1914’te, savaşın başlamasından birkaç ay önce, 1 Mayıs çatışmaları özellikle acımasızdı. “Saat 4’te… kızıl bayrak çekildi ve Lubyanka Meydanı devrimci şarkılarla yankılandı. Öfkeli jandarma ve polis ekipleri göstericilerin üzerine harekete geçti. İtişmeler oldu, işçiler jandarmalara taş atmaya başladılar…” Rossiyskaya Gazeta gazetesi bir görgü tanığının anılarından alıntı yapıyor .
Sovyet kutlaması
Vladimir Lenin (sağda) 1 Mayıs 1919’da Moskova’daki gösteri sırasında. Rus monarşisi 1917’de düştü, ancak ilk sözde burjuva devrimi, o yıl daha sonra Bolşeviklerin iktidarı ele geçirdiği Ekim Devrimi izledi. 1 Mayıs’taki resmi duruş, kelimenin tam anlamıyla bir gecede tersine döndü: yasak olmaktan zorunlu hale geldi. Vladimir Lenin’in kendisi ilk 1 Mayıs etkinliğinde konuştu ve sonraki yıllarda sadece devrimin yıldönümü kutlamalar hiyerarşisinde daha üst sıralarda yer aldı.
İlk yıllarda, sosyalist Moskova’nın tüm dünyadaki işçileri birleşmeye ve kapitalizme karşı isyan etmeye çağırdığı askeri bir dayanışma günüydü. “Yüce bir savaşa hazırlanın, Yoldaş İşçiler. 1 Mayıs’ta fabrikaları ve fabrikaları durdurun ya da silaha sarılın …” Lenin , “1 Mayıs” başlıklı bir makalesinde ısrar etti. Bununla birlikte, yavaş yavaş, dünya devrimi olasılığı arka plana çekildi ve 1 Mayıs, otoriter bir ülkede tipik bir tatile dönüştü – geçit törenleri, geçit törenleri ve ulusun bilge liderlerine söylenen övgüler.
Bahar tatili
1 Mayıs 1970, Moskova’da.
Bununla birlikte, 1 Mayıs her zaman komünizmin kaçınılmaz zaferiyle ilgili sloganlardan uzak, insani bir boyuta sahip olmuştur. Belki daha önemli bir başka neden de, 1 Mayıs’ın uzun Rus kışından sonra baharın gelişine denk gelmesi ve Sovyet halkının ideolojiden çok sıcak havayı kutlamaya meyilli olmasıydı.
“Çocukken 1 Mayıs tatiline bayılırdım. O gün, büyükannem ve büyükbabam beni hep gösteriyi izlemeye götürürdü. Güzel giysiler vardı, bayraklar, balonlar, her yerde gülen yüzler, güneş ışığı, kameralı dedem…” 1970’lerde büyüyen “SSCB’den Röportaj” grubunun bir üyesini hatırlatıyor .
SSCB 1991’de sona ermiş olsa da, 1 Mayıs hala çok Sovyet bir tatil olarak algılanıyor. Gazeteci Viktor Loshak , “İşçi dayanışmasından değil, ebeveynlerle dayanışmadan, babanın onları nasıl omuzlarında taşıdığından ya da annenin onları fabrika işçilerinin çizgisinde nasıl yönlendireceğinden bahsediyorlardı ” diye yazdı. 2018’de düzenlenen geleneksel bir gösteride katılımcılarla konuşmak. Mantıklı. Bugün Rusya’da 1 Mayıs’ta polisle kavga yok – işçi dayanışmasının bu günü ideolojik bir yarışmadan iyi hissettiren bir bahar tatiline ve birkaç gün işe gitmemek için bir bahaneye dönüştü. Kim bundan vazgeçmek ister ki?
